Fortepiany i pianina firm polskich XIX i XX wieku w Opatówku

Są to ocalałe niekiedy w nieprawdopodobny sposób, w spalonej powstaniem Warszawie, z rozrabowanych pałaców, dworów i w ubogich domach polskiej inteligencji. Teraz zebrane w opatówkowskim muzeum i opracowane naukowo przez prof. B. Vogla, poddane zostały wcześniej konserwacji specjalistów z „CALISII”. W sumie zebrano tu firmy od I poł. XIX w do 1939 r.

W kolekcji znajdują się w niej prawie wszystkie odmiany fortepianu: pionowy – tzw. lira, stołowy (prostokątny), skrzydłowy i pianina. Instrumenty te pokazują rozwój instrumentu jako mebla użytkowego, począwszy od typowych instrumentów domowych, stołowego i pionowego (ok. poł. ubiegłego stulecia wypartych przez pianino), na skrzydłowych  (profesjonalnych i koncertowych) skończywszy. Można dzięki nim prześledzić nie tylko ewolucje formy zewnętrznej ale i rozwój zdobnictwa fortepianu. Oba te elementy odzwierciedlały aktualne trendy mody, które w kolejnym stuleciu zostały wyparte lub ograniczone do minimum przez wymogi produkcji wielkoseryjnej (m.in. unifikacja). Instrumenty kolekcji przedstawiają również ewolucję konstrukcyjną i techniczną fortepianu na przestrzeni ponad stulecia.

    
Przemiany instrumentów na przestrzeni lat były spore:
„Z jednej strony instrument był on coraz większy i mocniejszy, mogący dzięki licznym metalowym elementom konstrukcyjnym wytrzymać ponad 20-tonowe łączne napięcie strun, i pozwalający „grzmieć” nawet w wielkich salach koncertowych. Z drugiej strony mechanizm fortepianu stawał się nie tylko coraz bardziej doskonały, ale i bardziej skomplikowany, wymagający prawie zegarmistrzowskiej precyzji w montażu i dopasowaniu współpracujących ze sobą części.
W ten sposób sięgnął doskonałości zarówno jako transformator gry najbardziej biegłych technicznie wykonawców, jak i ich wyszukanych brzmieniowo zamysłów interpretatorskich. W zbiorze, zgodnie z założeniami, dominują instrumenty produkcji polskiej. Reprezentują one wiele ośrodków polskiego przemysłu fortepianowego. Przede wszystkim są tu firmy odległego zaledwie o 10 km Kalisza, jak: Fryderyk Hintz, Arnold Fibiger („Calisia”), Bracia Fibiger („Apollo”), Theodor Betting.
Ośrodek warszawski reprezentują znane wytwórnie: Fryderyk Buchholtz, Antoni Hofer, Antoni Zakrzewski, Józef Budynowicz, Krall & Seidler, Małecki & Szreder, Julian Małecki, Jan Kerntopf i Syn. Obok nich rzadkie instrumenty mniejszych firm stołecznych, jak Gebethner & Wolff, Alois Kewitsch, Stanisław Kowalik. Równie rzadkie są prezentowane w kolekcji instrumenty Józefata Golmera z Radomia i Braci Koischwitz z Łodzi. Całość uzupełniają fortepiany firm zagranicznych, m.in. znanego francuskiego pianisty i fabrykanta Henri Herza.” –  prof. dr hab. Beniamin Vogel, Uniwersytet Szczeciński