Gromadzą najwybitniejszych i najbardziej utalentowanych pianistów z całego świata. Wyłaniają największych wirtuozów gry na tym instrumencie. Podlegają określonemu regulaminowi i są formą współzawodnictwa w dziedzinie odtwórczości muzycznej. Specjalnie powoływane jury zazwyczaj składają się z samych sław i niekwestionowanych autorytetów w branży.
W kalendarzu konkursów pianistycznych wiele mamy imprez dedykowanych specjalnie na ten instrument. Jednak do najważniejszych międzynarodowych konkursów należą obecnie m.in. Konkurs Pianistyczny im. F. Chopina w Warszawie, Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Ignacego Jana Paderewskiego, Konkurs im P.I. Czajkowskiego w Moskwie, Konkurs Muzyczny im. Królowej Elżbiety w Brukseli, Konkurs im. M. Long i J. Thibaud w Paryżu, a także Konkurs Pianistyczny im. F. Liszta w Budapeszcie, turniej Busoniego w Bolzano, Konkurs Bachowski w Lipsku, czy choćby Konkurs Marii Canals w Barcelonie.
Poniżej prezentujemy krótkie charakterystyki dziesięciu najbardziej znanych i elitarnych międzynarodowych konkursów dla pianistów.
-
Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
Jest jednym z najstarszych, a zarazem najbardziej prestiżowych konkursów pianistycznych na świecie, a tym samym także w Polsce. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina należy do nielicznej grupy monograficznych konkursów pianistycznych, poświęconych wykonawstwu muzyki jednego kompozytora, jednego, ale w tym przypadku jakże wielkiego.
Pierwszy Konkurs Chopinowski odbył się w 1927 roku w Filharmonii Warszawskiej. Jego inicjatorem był Jerzy Żurawlew, wybitny polski pianista, pedagog i kompozytor. Następne odbywały się co pięć lat. Dopiero czwarty odbył się po wojennej przerwie w 1949 roku. Od 1955 Konkursy im. F. Chopina odbywają się regularnie co pięć lat. Od szesnastej edycji, która odbyła się w 2010 roku, konkurs organizowany jest przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Od 1957 roku Konkurs Chopinowski należy do Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych w Genewie. Przesłuchania konkursowe przeprowadzane są w kilku etapach. Regulamin konkursu przewiduje zaś nagrody główne oraz szereg nagród specjalnych. Konkurs im. Fryderyka Chopina jest przeznaczony dla pianistów w wieku od 17 do 28 lat. Wśród laureatów I nagrody konkursu w 2005 roku znalazł się polski pianista Rafał Blechacz.
Według pierwotnego pomysłu ufundowania konkursu miała więc być organizacja dyskusji o tym, jak grać Chopina. Przeszkodami był brak w Polsce instytucji Ministerstwa Kultury oraz zainteresowania władzy sztuką.
Warto dodać, że podczas konkursu, 17 października – w dzień śmierci Fryderyka Chopina – w Kościele św. Krzyża w Warszawie odprawiona zostaje uroczysta msza, podczas której wykonywane jest Requiem Wolfganga Amadeusza Mozarta. Utwór ten, zgodnie z życzeniem kompozytora, wykonany był podczas mszy pogrzebowej 30 października 1849 w Kościele de la Madeleine w Paryżu.
-
Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Ignacego Jana Paderewskiego
To kolejny odbywający się w Polsce, ale z założenia o randze międzynarodowej konkurs fortepianowy. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. I. J. Paderewskiego odbywa się co 3 lata w Bydgoszczy. Mogą brać w nim udział pianiści w wieku do 27 roku życia.
Pierwszy Konkurs odbył się w grudniu 1961 r. z inicjatywy dyrektora Filharmonii – Andrzeja Szwalbe oraz pianisty Henryka Sztompki (ucznia I.J. Paderewskiego), ale od 1994 r. jego organizatorem jest Towarzystwo Muzyczne im. I. J. Paderewskiego w Bydgoszczy.
Konkurs był elementem obchodów w 1960 r. tzw. Roku Ignacego Jana Paderewskiego i jednocześnie stanowił formę uhonorowania patrona Filharmonii Pomorskiej. Potem na długie lata zapomniano o imprezie. Reaktywacja nastąpiła w latach 80. i zbiegła się ze 125-leciem urodzin mistrza Paderewskiego (1985) i 45-leciem jego śmierci (1986).
W wyniku kilkuletnich starań zarządu Bydgoskiego Towarzystwa Muzycznego przyznano mu rolę głównego organizatora Międzynarodowych Konkursów Pianistycznych im. I. J. Paderewskiego. Współorganizatorami byli odtąd: Filharmonia Pomorska im. I. J. Paderewskiego i Akademia Muzyczna im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy.
Kolejny po długoletniej przerwie konkurs przeprowadzono więc w lutym 1994 r. W 2010 roku podczas 54. Walnego Zgromadzenia w Banff (Kanada), Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. I. J. Paderewskiego w Bydgoszczy przyjęty został do Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych z siedzibą w Genewie. Jest to jeden z pięciu polskich konkursów muzycznych zrzeszonych w tej Federacji, w tym drugi pianistyczny.
Regulamin Konkursu przewiduje kilka etapów, podczas których uczestnicy wykonują utwory Ignacego Jana Paderewskiego oraz innych kompozytorów. Od 2007 roku Konkurs rozpoczyna się od przesłuchań w 8 miastach świata, m.in.w Paryżu, Hanowerze, Shenzhen, Jokohamie, Seulu, Nowym Jorku, Petersburgu i Warszawie.
-
Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie
Odbywa się regularnie, co cztery lata, w Moskwie. Jest jednym z najbardziej prestiżowych konkursów dla instrumentalistów na świecie. Międzynarodowy Konkurs im. Piotra Czajkowskiego – bo o nim mowa, odbywa się od roku 1958. Od 2007 r. konkurs odbywa się zgodnie z czteroletnim harmonogramem. Podobnie jak polski konkurs Chopinowski należy do Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych z siedzibą w Genewie.
Konkurs dla instrumentalistów początkowo organizowany był jedynie w dwóch kategoriach – dla pianistów i skrzypków. W roku 1962 do listy dodano kategorię wiolonczelistów, a w 1966 r. wokalistów. Od 1990 roku wprowadzono jeszcze skrzypce, altówkę i wiolonczelę.
Organizatorem konkursu jest komitet składający się z wybitnych muzyków rosyjskich oraz impresariat Rosyjskiego Biura Koncertowego „Commonwealth”. W skład międzynarodowego jury wchodzą zaś wybitni instrumentaliści, profesorowie akademii muzycznych, dyrektorzy instytucji muzycznych. Wielokrotnie w loży jury zasiadała Polka – Halina Czerny-Stefańska. Eliminacje odbywają się w trzech rundach.
Ostatni Konkurs Muzyczny im. Piotra Czajkowskiego odbył się w 2011 roku. Jego laureatem został Daniił Trifonow. Kolejny planowany jest na rok 2015.
-
Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Królowej Elżbiety Belgijskiej
Konkurs Muzyczny im. Królowej Elżbiety Belgijskiej to kolejny z listy najbardziej prestiżowych konkursów muzycznych, który swoją nazwę zyskał w 1965 roku na cześć Elżbiety Belgijskiej (Elżbiety Gabrieli Bawarskiej). Podobnie jak konkurs moskiewski obejmuje różne kategorie. W ich skład wchodzą skrzypce (1951), fortepian (1952), kompozycję (1953) oraz śpiew (1988). Konkurs odbywa się w Brukseli. Co najważniejsze, to właśnie on w 1957 roku został członkiem-założycielem Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych.
Ostatni Konkurs Królowej Elżbiety dla pianistów odbywał się w 2013 roku. Wpłynęła wówczas rekordowa liczba wniosków, a międzynarodowe jury sprawdziło DVD z nagraniami aż 283 kandydatów przesłanych do Belgii z całego świata. Ostatecznie do publicznego występu w I rundzie dopuszczonych zostało 75 kandydatów.
Konkurs ma dość ciekawą formułę, bowiem co roku odbywa inny konkurs według poszczególnych kategorii. W 2014 odbędzie się konkurs dla śpiewaków, zaś skrzypcowy w roku 2015. 2016 rok będzie tym samym rokiem przeznaczonym dla kompozytorów. Kolejne zmagania pianistów w Brukseli już w 2017 roku.
-
Międzynarodowy Konkurs im. Marguerite Long i Jacques’a Thibaud w Paryżu
Kolejny z elitarnej listy konkursów muzycznych to Międzynarodowy Konkurs im. Marguerite Long i Jacques’a Thibaud w Paryżu, który jest członkiem Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych w Genewie. Ten prestiżowy i przeznaczony dla pianistów i skrzypków, przegląd talentów odbywa się od 1943 roku z pomysłu pianistki Marguerite Long (1874–1966) oraz skrzypka Jacques’a Thibaud (1880–1953).
Wśród jego laureatów znaleźli się m.in. Dimitri Alexeev, Philippe Entremont, Samson François, Tamás Vásáry. Nie zabrakło oczywiście także polskich pianistów, którzy dołączyli do tego grona: to Bartłomiej Nizioł (I nagroda 1993) i Barbara Hesse-Bukowska (V nagroda 1953).
-
Międzynarodowy Konkurs Muzyczny ARD w Monachium
Po raz pierwszy odbył się w 1952 roku i od tamtego momentu stał się jednym z najbardziej prestiżowych konkursów muzycznych klasycznej. Odbywa się zwykle we wrześniu. Zdobycie nagrody w tym konkursie wiąże się ze zdobyciem międzynarodowej sławy dla artystów. Wystarczy tu bowiem wspomnieć takie nazwiska laureatów, jak Jessye Norman, Francisco Araiza, Natalia Gutman, Christoph Eschenbach, Thomas Quasthoff, Sharon Kam, Heinz Holliger, Isabelle Moretti, Piotr Sadło czy Maurice André.
W Monachium uczestnicy muszą przejść cztery etapy, z których półfinał (trzeci etap) przeprowadzony był z towarzyszeniem Münchener Kammerorchester (Monachijska Orkiestra Kameralna). Finał ma miejsce z udziałem słynnej Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks (Orkiestry Symfonicznej Bawarskiej Telewizji). Specjalnie na tę okazję wszyscy uczestnicy otrzymują nuty kompozycji powstałych na zamówienie organizatorów konkursu u współczesnych kompozytorów. W razie przejścia do finału należy je wykonać w konkursie.
-
Międzynarodowy Konkurs Bachowski w Lipsku
W swym założeniu obejmuje sześć kategorii wykonawczych: fortepian, organy, klawesyn, śpiew, skrzypce oraz wiolonczela. Międzynarodowy Konkurs Bachowski, czyli Internationaler Johann-Sebastian-Bach-Wettbewerb, odbywa się w Lipsku i poświęcony jest przede wszystkim twórczości Jana Sebastiana Bacha. To konkurs przeznaczony głównie dla młodych artystów. Pierwszy raz odbył się w 1950. W latach 1964–1996 odbywał się regularnie co cztery lata. Jednak obecnie organizowany jest co dwa lata, za każdym razem w trzech kategoriach.
Konkurs ma ograniczenia wiekowe to wiek od 16 do 32 lat dla instrumentalistów i wiek od 16 do 34 lat dla wokalistów. Od 1965 roku konkurs należy do Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych z siedzibą w Genewie.
-
Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Ferenca Liszta w Budapeszcie
Odbywa się co roku w Budapeszcie. Jego historia sięga 1933 roku. Ale dopiero od 1958 rozgrywany jest nieprzerwanie każdego roku, przeznaczony jest dla pianistów do 31 roku życia. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Ferenca Liszta jest kolejnym z listy najbardziej prestiżowych konkursów pianistycznych w Europie.
Konkurs podzielony jest na trzy tury. Jego organizatorem jest Filharmonia Budapeszteńska.
-
Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Ferruccio Busoniego
Po raz pierwszy Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Ferruccio Busoniego zorganizowany został w 1949 r. dla uczczenia dwudziestej piątej rocznicy śmierci kompozytora Ferruccio Busoniego. To podobnie jak poprzednie jeden z najbardziej prestiżowych konkursów pianistycznych świata. Pierwszym organizatorem konkursu i jego pomysłodawcą był zasiadający później w jury Arturo Benedetti Michelangeli. Z nielicznymi wyjątkami, konkurs od początku organizowany jest co roku we włoskim Bolzano. Jest wpisany na listę Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych z siedzibą w Genewie.
To w czasie tego konkursu laury zdobywali m.in. Martha Argerich, Maurizio Pollini, czy Garrick Ohlsson.
-
Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Marii Canals
Odbywający się rokrocznie w Palau de la Música Catalana w Barcelonie jest kolejnym z elitarnej listy konkursów dla pianistów. Początkowo w 1954 pozostawał jedynie konkursem pianistycznym, jednak w 1964 roku został rozszerzony o inne kategorie odbywające się odtąd okazjonalnie. Inicjatorami konkursu byli katalońska pianistka Maria Remei Canals i Cendrós (ur. 1913) i jej mąż, kompozytor i pisarz Rossend Llates (1899 – 1973).
Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Marii Canals należy do Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych z siedzibą w Genewie.
***
Red. (na podst. info www organizatorów)
